Yenidoğan Sarılığı Nedir ve Nasıl Geçer?

Birçok yeni annenin korkulu rüyası olan sarılık tehlikeli bir hastalık mıdır? Bebeklerde sarılık görülmesi normal midir ve sarılığın belirtileri nelerdir? Yenidoğan bebeklerde sarılık ne kadar sürer ve nasıl geçer? Hem yenidoğan sarılığı hakkında merak ettiklerinizi öğrenmek hem de bebeğinizin sarılığını yakından takip edebilmek için, sizler için hazırladığımız bu ayrıntılı rehberi mutlaka okumalısınız.

Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan sarılığı, bebeğin bilirubin adlı pigmenti kandan atamaması ve bu maddenin yükselerek deride, göz içinde ve yanak içlerinde birikmesi ile oluşan bir hastalıktır.

Yenidoğan bebeklerin %60’ında, erken doğan bebeklerin ise %80’inde görülür. Yenidoğanlarda görülen bu sarılık tipi genellikle fizyolojik sarılıktır ve herhangi bir tehlike oluşturmamanın yanı sıra bir iki hafta içinde kendiliğinden düzelir.

Yenidoğan Sarılığı Çeşitleri Nelerdir?

Yenidoğan bebeklerde sarılığın başlıca 5 çeşidi vardır. Bebeğinizin sarılığının nedeni doktorunuz tarafından araştırılacak ve size hangi çeşit olduğu söylenecektir. Ancak, eğer doktorunuz bebeğinizin sarılık nedeni hakkında bilgi vermedi ve ekstra testler istemedi ise, bebeğiniz fizyolojik yani normal sarılık geçiriyordur.

Normal (Fizyolojik) Sarılık

Normal sarılık, bebeklerde karaciğerin kandaki bilirubin pigmentini temizlemeye adapte olamamasından kaynaklanır ve bebeklerde en sık görülen sarılıktır. 1-2 hafta içinde kendiliğinden geçer ve bebeğinizin vücudundaki (özellikle göz beyazı ve yanak içi) ve renk değişimlerini gözlemlemeniz ve sarılığın artması halinde doktorunuza başvurmanız yeterlidir.

Emzirme Sarılığı

Bebeklerin yeterli anne sütü alamamasından kaynaklanan sarılıktır ve genelde kökeninde annenin emzirme konusunda deneyimsiz olması ya da bebeğin sezaryen ile doğması vardır. Sezaryen doğum sonrası annenin süt kanallarının henüz açılmamış olması ya da annenin doğru emzirme tekniklerini bilmiyor olması nedeniyle, bebek yeterli anne sütü alamaz ve kandaki bilirubin seviyesi artmaya başlar. Anneye gerekli emzirme yardımının sağlanması ve süt kanallarının açılması ile sarılık sorunu da geçer.

Prematüre/ Erken Doğum Sarılığı

Tıpkı fizyolojik sarılıkta olduğu gibi prematüre sarılıkta da karaciğer kandaki bilirubini temizleyecek yeterliliğe sahip değildir. Normal doğumlarda 1-2 hafta içinde geçen bu durum, erken doğumlarda doktor müdahalesi gerektirebilir.

Anne Sütü Sarılığı

Birçok anne kendi sütlerinden dolayı bebeklerinin sarılık olması nedeniyle kendini kötü hissetmekte ve bebeklerini emzirememekten endişe etmektedir; ancak belirtmek isteriz ki anne sütü sarılığı sık rastlanan bir durum olmasa dahi 1 ilâ 3 ay arasında kendiliğinden iyileşir ve bebeğinizin sarılık olma sebebi sütünüz değil, yalnızca sütünüzde bulunan bazı maddelerin bebeğinizin bilirubini bağırsak yoluyla atmasını engellemesidir.

Kan Uyuşmazlığı Kaynaklı Sarılık

Kan uyuşmazlığı kaynaklı sarılığın nedeni, kan grubu 0 olan bir annenin A ya da B kan grubuna sahip bir bebek doğurmasıdır. Bu durumda, anne vücudu bebekte kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına neden olan antikorlar üretir ve kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucunda bilirubin açığa çıkar. Kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesi ile doğumu izleyen ilk 2 içinde sarılık oluşur. Genellikle kan uyuşmazlığı iğneleri ile çözülen bu sorun, ileri durumlarda bebeğe fototerapi uygulanmasını gerektirebilir.

Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Neden Olur?

En yaygın nedenler;

• Erken doğum

Erken doğan bebeklerin %80’ininde sarılık görülür. Bunun başlıca nedeni, bebeğin karaciğerinin henüz yeteri kadar gelişmemiş olmasıdır.

• Karaciğerin henüz yeteri kadar gelişmemesi

Bu maddeyi okuduğunuzda bebeğinizin karaciğerinde bir sorun olduğunu düşünmeyin. Aslında durum şu: Bebeğiniz anne karnındayken, bilirubinin kandan temizlenmesi işlemini sizin karaciğeriniz üstlenir ve bebeğiniz doğduktan sonra, bebeğinizin karaciğerinin bu işlemi yapmaya adapte olması için birkaç güne ihtiyacı olabilir. Karaciğerin adaptasyon sürecinde de kandaki bilirubin seviyesi artarak sarılığa neden olur.

• Yanlış emzirme

Emzirmeye bağlı sarılık, ilk bebeklerde ve annenin deneyimsiz olduğu durumlarda sıklıkla yaşanır. Annenin bebeği nasıl emzireceğine dair bilgileri yetersiz ise ya da anne sütünün az geldiğini fark etmedi ise, sütün az gelmesine bağlı olarak bebek yeterli anne sütü alamaz ve sarılık ortaya çıkar. Anneye yenidoğan bebeği emzirme yöntemleri anlatıldıktan ya da anne sütünü arttırma yöntemleri uygulandıktan sonra, emzirmeye bağlı sarılık sorunu yavaş yavaş ortadan kalkar. Sezaryen doğum sonrasında sarılık sebebi de genellikle budur; çünkü sezaryen doğumlarda annenin süt kanalı henüz açılmamış olur ve bebek emzirme yoluyla yeteri kadar beslenemez.

Yaygın olmayan nedenler;

• Bebeğin kanında enfeksiyon
• Doğuştan karaciğer hastalığı
• Safra kanallarında tıkanıklık
• Enzim eksikliği
• Anne-baba arasında kan uyuşmazlığı
• Kan hücresi hastalıkları
• Genetik hastalıklar
• Çoklu gebelik
• Annenin doğum yaşının yüksek olması
• Doğum komplikasyonları

Yaygın olmayan nedenler, fizyolojik değil patolojik sarılık nedenleridir ve görülme olasılıkları çok daha azdır. Bu sebeple, eğer bebeğinizin sarılığı doktor tarafından kontrol altında tutuluyorsa, bu nedenleri aklınıza getirip kendinizi korkutmanıza gerek yoktur.

Hangi Bebekler Sarılık Riski Taşır?

• Gebeliğin 37. haftasından önce doğan bebekler
• Memeyi reddeden bebekler (“Bebekler Emmeyi Neden Reddeder?” ve “Emmeyi Reddeden Bebek Nasıl Emzirilir?” yazılarımıza göz atabilirsiniz.)
• Annede hamilelik şekeri ya da troid hastalığı olan bebekler
• Anne ile arasında kan uyuşmazlığı olan bebekler (ABO ya da Negatif-Pozitif uyuşmazlığı)
• Doğum esnasında zorluk yaşanan bebekler
• Doğumda kafa derisi altında kanama meydana gelen bebekler
• Büyük kardeşinin ciddi bir sarılık geçmişi olanlar
• Dışkısı beyaz olan bebekler

Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Belirtileri

“Sarılık olan bebek nasıl belli olur?” ve “Bebeklerde sarılık nasıl anlaşılır?” sorularının cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.

• Yüzde ve gözlerde sararma

Doğumu izleyen ilk haftada bebeğinizin göz beyazına ve yanak içlerine dikkat etmenizi tavsiye ederiz. Eğer bebeğinizde sarılık ortaya çıkarsa, ilk sararma göz beyazlarında, yanak içlerinde ve yüzün geri kalanında ortaya çıkacak; sonrasında ise karın ve kollara yayılacaktır. Bebeğinizin yüzünde sararma belirtileri fark ederseniz, vakit kaybetmeden doktorunuza başvurmalısınız.

Bebeğinizin cildindeki sararmayı görmenin en kolay yolu, bebeğinizi floresan lamba altında ya da gün ışığında incelemektir.

• Emmede ve İştahta Azalma

Eğer bebeğinizin iştahında azalma varsa ve bebeğiniz kilo kaybediyorsa, vakit kaybetmeden doktorunuza başvurmalısınız; çünkü yetersiz beslenme kandaki bilirubin seviyesinin artmasına ve yenidoğan sarılığının artmasına neden olacaktır.

• Yorgunluk

Bebeklerimizin mışıl mışıl uyumasını hepimiz isteriz; ancak eğer bebeğiniz çok fazla uyuyor, uyanmakta zorlanıyor ve uyanıkken dâhi halsiz oluyorsa, sarılık geçiriyor olabilir. Diğer sarılık belirtilerinin göstermiyor dâhi olsa doktorunuza başvurmanızı ve bebeğinizin kontrolden geçmesini sağlamanızı tavsiye ederiz.

Bebeklerde Sarılığa Ne iyi Gelir?

Yenidoğan sarılığı kesinlikle doktorunuza başvurmanızı ve gerekli tedaviye başlamanızı gerektiren bir durumdur. Eğer bebeğinizin sarılığı ilerlememişse ve hafif düzeydeyse, doktorunuz sizi eve gönderecek ve bebeğinizin cilt rengini gözlem altında tutmanızı isteyecektir. Peki, sarılığa karşı evde neler yapılabilir?

• Sık Sık Emzirme

Bilirubin pigmentini vücuttan atmanın yollarından biri de dışkılamadır. Bu sebeple, bebeğinizi daha sık emzirerek bağırsaklarının daha fazla çalışmasını ve kanındaki bilirubinin azalmasını sağlayabilirsiniz.

Günlük emzirme rutininize 2 ya da 3 öğün daha eklemeniz yeterli olur.

• Doktor takviyesi

Bebeğinizin yetersiz beslenmesi durumunda da sarılığı ilerleyecektir. Bu sebeple, doktorunuzdan anne sütü ya da mama takviyesi isteyebilirsiniz.

• Poliklinik kontrol

Doktorunuz bebeğinizi ve sizi taburcu ederken, sarılığını gözlem altında tutabilmek için bir poliklinik randevusu verecektir. Genellikle teşhisten 2-3 gün sonrasına verilen bu kontrolü aksatmamalısınız.

Yardımcı kaynak: Yendioğan Bebeklerde Sarılık

Sıkça Sorulan Sorular

Bebeklerde sarılık kaç gün sürer?

Bebeklerde en sık görülen sarılık olan fizyolojik sarılık 1-2 hafta sürer; ancak, diğer sarılık türleri daha uzun sürebilir. Doktorunuzdan bebeğinizin sarılık çeşidini öğrenmeniz gerekmektedir.

Yenidoğan bebeklerde sarılık tehlikeli midir?

Yenidoğan bebeklerin %60'ında görülen fizyolojik sarılık, tehlikeli değildir ve 1-2 hafta içerisinde kendiliğinden geçer.

Şekerli su sarılığa iyi gelir mi?

Şekerli su, yendioğan bebek sarılığına iyi gelmez; aksine, yenidoğan bebeklere şeker zararlıdır.

Yenidoğan bebekler neden sarılık olur?

Kan uyuşmazlığı, erken doğum, karaciğerin henüz yeteri kadar gelişmemiş olması, yetersiz beslenme ve genetik faktör, bebeklere sarılık nedenlerinin başında gelmektedir.