Stresle Nasıl Mücadele Edilir? Stresin Belirtileri ve Nedenleri

“Modern dünyada her yaştan bireyin hayatına giren ve günlük aktiviteleri ya da sağlığı olumsuz etkileyen bir faktör haline gelen stres aslında nedir? Stresin belirtileri, nedenleri ve çözüm yolları nelerdir?” gibi sorularınız varsa doğru yerdesiniz. Bedensel ve psikolojik sağlığınıza önem veren Mindiz ailesi olarak, stres hakkında tüm merak edilenleri sizler için cevaplamaya çalıştık.

Stres Nedir?

Stres bireyin karşılaştığı herhangi bir sorun ya da tehdit ile bedensel veya psikolojik olarak mücadele edememesi sonucunda ortaya çıkan ve bireyin sağlığını tehdit eden gerilim ya da baskı olarak tanımlanır. 

• Yaygın kanının aksine stres bir hastalık ya da hastalık başlangıcı değildir.
• Belirli bir sınırın altında olmak kaydıyla stres, hayatı olumlu etkileyen ve motivasyon kaynağı olarak görülen bir baskı bile olabilir.
• Ancak, belirli bir sınırın üzerine çıktığı ve bireyde psikolojik ya da fiziksel rahatsızlıklara neden olduğu zaman stres ciddi sorunları da beraberinde getirir. Bu nedenle, stresle başa çıkma yollarını ve stres yönetimini bilmek günümüz insanı için kaçınılmazdır.
• Aşırı stres sonucunda vücutta stres hormonu seviyesi artmaya, kalp atışları ve basınç yükselmeye başlar. Ayrıca, stres kas kasılmaları ve gerginlik yoluyla da kendini belli eder.
• Stresin bedensel etkileri kadar bireyin strese verdiği tepkiler de sorun seviyesine ulaşıp ulaşmadığını anlamak için çok önemlidir.

Stres Çeşitleri Nelerdir?

Stres dendiğinde birçok insan yalnızca kaygı kaynaklı bir sorun olduğunu düşünse de stresin de aşağıda sıralanan değişik türleri vardır:

• Akut Stres

En sık yaşanan tür olan akut stres, güncel sorunlar çevresinde gelişen ve kısa süren stres durumlarıdır. Örneğin; yaklaşmakta olan önemli bir sınavın ya da toplantının yarattığı stres genellikle akut strestir ve çoğu zaman sağlık açısından bir tehdit oluşturmaz. Günlük kısa meditasyon seansları ile birey bu sorunlu sürecin üstünden kolayca gelebilir ve hayatını olumsuz etkilemesini engelleyebilir.

• Episodik Akut Stres

Bu stres türünü, bireyin akut stresi düzenli olarak yaşaması olarak tanımlayabiliriz. Episodik akut stres ile mücadele eden bireyler, yalnızca gerekli durumlarda değil hemen hemen her durumda stres altında hissederler ve hep bir koşuşturma ya da depresyon halindedirler. Bu durum sonucunda, yaşam kalitesinde azalmanın yanı sıra sosyal ilişkilerde sorunlar ortaya çıkar. Özellikle kalp hastalıklarına zemin hazırladığı için tehlikelidir ve stres yönetimi konusunda bilinçlenme gerektirir.

• Kronik Stres

Kronik stres, episodik akut stresin daha da ağır halidir ve birey ortada yeni hiçbir uyarıcı olmasa dahi stres halinde hisseder. Genellikle geçmişte yaşanan bir travmaya ya da yaşam şartlarının getirdiği kalıcı sorunlara dayanan bir stres çeşididir. Kronik depresyon, kalp hastalıkları, psikolojik sorunlar ve intihar gibi istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, kronik stres yaşayan bireylerin stres yönetimi konusunda kendini yetiştirmesi yeterli değildir ve uzman destekli tedavi gerektirir. 

Stresin Nedenleri Nelerdir?

Gerginliğe ve strese neden olan durumları spesifik olarak belirlemek çoğu zaman mümkün değildir; çünkü stres genellikle birçok etmenin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkar. Ancak stres kaynaklarını belirlemek için 4 farklı kategori kullanılır ve tanımlama, tedavi ve olumlama egzersizleri bu 4 kategori üzerinden yapılır:

• Çevresel nedenler (Havanın kapalı olması, trafik vb.)
• Toplumsal nedenler (Ekonomi, eğitim sistemi vb.)
• Bilişsel nedenler (Beynin olağanüstü durum olarak algıladığı her şey)
• Fizyolojik nedenler (Menopoz, ergenlik vb.)

Stresin Belirtileri Nelerdir?

Stresle karşılaşıldığında birey bir dizi fizyolojik ve psikolojik tepki verir. Bu tepkiler sonucunda vücut, birçok biyokimyasal değişiklikler geçirir ve aşağıda sıralanan belirtiler ortaya çıkar:

1. Stresin fiziksel belirtileri: Aşırı terleme, kalp atışlarında hızlanma, kasların gerilmesi, diş gıcırdatma, tansiyonda yükselme ve kalp sıkışması gibi ani bedensel tepkiler, stresin fiziksel belirtileri olarak görülür.
2. Stresin duygusal belirtileri: Stresin duygusal belirtileri fiziksel belirtiler gibi kesin değildir ve bireyin sorunlarla baş etme yöntemlerine göre değişiklik gösterir. Ancak, duygusal anlamda stres kendini ya gerginlik, öfke patlamaları ya da aşırı duygusallık, sebepsiz ağlama gibi tepkilerle belli eder.
3. Stresin zihinsel belirtileri: Bu belirtilerin en yaygın olanları unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu ve kararsızlıktır. Zihinsel belirtiler ayrıca kendini seçim yapmada zorlanma ya da yanlış seçimler yapma olarak da gösterir.
4. Stresin sosyal belirtileri: Stresin sosyal belirtileri aslında bireyin sosyal hayatını etkileyen her şey olarak tanımlanabilir. Stres altında olan bireyler genelde dostları ile görüşmek istemez, randevuları son anda iptal etme eğilimindedir, karşısındakini dinlemekte zorlanır vb.

Buraya kadar okuduysanız, stresi tanımak ve anlamlandırmak için gerekli olan tüm bilgiye sahipsiniz demektir. Eğer öğrendikleriniz ışığında stresten muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız, “Adım Adım Stres Yönetimi” yazımıza da göz atmanızı ve sonrasında stresle baş etme yöntemleri üzerinde çalışmaya başlamanızı tavsiye ederiz.