Mavi Işık Nedir ve Zararları Nelerdir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte tabletler, bilgisayrlar ve telefonlar hayatımızda sıradan unsurlar haline geldi; e tabii mavi ışık da. Gün içinde farkında dahi olmadan saatlerce mavi ışığa maruz kalıyoruz ve birçoğumuz mavi ışığın zararlarını bilmediğimiz için yeterli önlemleri alamıyoruz. Peki, mavi ışık nedir ve mavi ışığın zararlarından nasıl korunuruz?

Mavi Işık Nedir?

Ekran ışığı olarak da bilinen mavi ışık, 380 ilâ 500 nanometre aralığında titreşen ve görünür ışık spektrumunun en kısa dalga boyuna ve en yüksek enerjisine sahip ışığın ismidir.

Faydalı Mavi Işık

Biz hep zararlarını bilsek de aslında mavi ışığın 2 farklı türü vardır ve biri zararlı, biri ise aksine faydalıdır. Faydalı mavi ışık aslında Güneş’ten gelen ışık dalgalarında bulunur ve gün içinde melatonin seviyesini dengeler. Bu sayede hem uyku-uyanıklık döngüsü daha sağlıklı hale gelir hem de gün içinde dikkat bozukluklarını azaltır.

Zararlı Mavi Işık

Zararlı mavi ışık ise teknolojik cihaz ekranlarından yayılan yapay bir ışıktır ve ekranadaki dalga boyunun çok kısa olması sebebiyle enerji düzeyi çok yüksektir. Sanılanın aksine yalnızca gözlerimize değil, vücudun genel biyolojik dengesine de birçok zararı vardır.

Mavi Işığın Zararları

Ekran ışığı olarak da bilinen bu ışığın göze ve vücuda zararlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Görünen mavi ışığın neredeyse tamamı korneadan geçer ve retinaya ulaşır. Retina maruz kaldığı yüksek enerjili ışık nedeniyle negatif etkilenir.
• Sarı nokta ve göz kanseri hastalıklarına neden olur.
• İlerleyen yaşlarda katarakt riskini arttırır.
• Gözün ön ve arka çapını arttırdığı için miyop riski oluşturur. Özellikle küçük yaşta mavi ışığa maruz kalan çocuklar, yetişkinlikte gözlük kullanımı ve hatta ameliyat gerektiren göz bozukluklarına sahip olabilir.
• Karanlıkta salgılanan melatonin hormonu, ekranlardan yayılan mavi ışık nedeniyle baskılanır. Melatonin baskılanmasına bağlı olarak ciddi uyku sorunları, insomnia ve stres bozuklukları yaşanabilir.
• Ekran ışığına çok maruz kalmadığımızı düşünsek dahi uyku düzenimizden genel ruh halimize kadar birçok farklı konuda hayatımızı olumsuz etkilemektedir. Hem kısa vadeli hem de uzun vadeli sorunlardan kaçınmak için ise tek yol ekran süremizi kısaltmak ve mavi ışığın zararlı etkilerine karşı önlem almaktır.
• Mavi ışık göz kanserine kadar varan ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır.

Mavi Işıktan Korunma Yolları

Öncelikle belirtmek isteriz ki mavi ışığı doğrudan engellemenin bir yolu yoktur. Ancak teknolojik aletlerde mavi ışık filtreleri vardır ve bir nebzeye kadar korunma sağlar. Ayrıca aşağıda sıralanan mavi ışıktan korunma yollarını da deneyebilir ve mavi ışığın zararlı etkilerini en aza indirebiliriz.

Mavi ışıktan korunma yolları:

• Ekran sürenizi kısaltın!

Mavi ışıktan korunmak için en önemli kural budur. Cep telefonu ya da bilgidayar karşısında geçirdiğimiz zamanı en aza indirmek, bizi mavi ışığın etkilerine maruz kalmaktan koruyacaktır.

• Mavi ışık filtrelerinizi etkinleştirin.

Tüm teknolojik aletlerde artık mavi ışık filtresi bulunuyor. Bu filtre sayesinde mavi ışıktan tamamen kurtulamasak da etkilerini hafifletebiliriz. Özellikle çocukların kullanımına açık olan cihazlarda bu filtrenin mutlaka etkinleştirilmesi gerekli.

• Mavi ışık filtreli gözlükler kullanın.

Ekran ışıklarının bedenimize olan zararları keşfedildikçe mavi ışığın zararlarını en aza indirmek için birçok farklı alanda çalışmalar yürütülmeye de başlandı; bunlardan biri de optik. Artık mavi ışığı filtreleyecek ve doğrudan retinaya ulaşmasının önüne geçecek gözlükler mevcut. Özellikle masabaşı işlerde çalışan herkese bu gözlüklerden edinmelerini tavsiye ederiz.

• Floresan ve LED ışıklardan uzaklaşın!

Özellikle sağladığı elektrik tasarrufu nedeniyle floresan lambalar günlük hayatta çokca karşımıza çıkıyor. Ancak yaydıkları mavi ışığın zararları sağladıkları tasarruftan fazla. Bu nedenle, evinizde floresan lamba yerine sarı ışıklar tercih etmenizi tavsiye ederiz. Ayrıca LED’lerle aydınlatılan alanlarda geçirdiğiniz zamanı da azaltabilirsiniz.

• Odaklanma egzersizleri yapın.

Mavi ışığın gözlerinize olan zararını azaltmak için 20-20-20 kuralını uygulayabilirsiniz. Yani teknolojik cihazlar karşısında geçirdiğiniz her 20 dakikadan sonra 20 metre uzaklıktaki bir nesneye 20 saniye boyunca odaklanın. Mum meditasyonu olarak bilinen Trataka Meditasyonu size bu konuda çok yardımcı olacaktır.

İşlerimiz, okullarımız ve hatta sokaklarımız dahi teknolojik cihazlarla donatıldığı için mavi ışıktan kaçmak maalesef kolay değil. Ancak, mavi ışığın zararları konusunda bilinçli olmak, çevremizi bu konuda bilinçlendirmek ve yukarıda sıralanan başlıca önlemleri almak, bizi bir nebze de olsun koruyabilir.

Kaynak: Tübitak

Sıkça Sorulan Sorular

Mavi ışık yayan cihazlar nelerdir?

İçinde LED bulunan her türlü alet maalesef zararlı mavi ışık yaymaktadır. Örneğin, bilgisayar, cep telefonu, tablet ve hatta floresan lambalar.

Mavi ışık baş ağrısı yapar mı?

Evet. Mavi ışık göz kanseri gibi ciddi hastalıkların yanı sıra baş, omuz ağrısı, stres ve uykusuzluk gibi kısa vadeli sorunlara da yol açabilir.

Mavi ışık filtreleri tam koruma sağlar mı?

Maalesef hayır! Bilgisayar ve telefonlarda bulunan mavi ışık filtreleri yalnızca mavi ışık oranını sarı ışık ile dengeler; ancak, daha az da olsa mavi ışığa maruz kalmaya devam ederiz.